Chương 6 Ở Lưng Chừng Nhìn Xuống Đám Đông

Chữ bay

1.

Hôm đó, chúng tôi vào nhà sách và Linh đã bất ngờ tru lên những hơi dài, khiến cho đám nhân viên bản vệ đến tóm cổ nó quăng ra ngoài như quăng một con nhái bén, mặc dù tôi hết lời cố giải thích rằng: Linh không phải là người điên.

Nằm dưới gốc cây trứng cá với vài vệt xước ở khuỷu tay, nó vẫn thất thần: “Tao thề là tao thấy chữ bay!”. “Hả? Mày điên à? Mắt mày bị gì vậy?”... “Không, tao thấy thật mà. Mày coi kìa...” - Nó chỉ tay vào trong nhà sách. Một vài người đứng quanh tò mò cũng đổ dồn mắt vào cánh cửa và dãy hành lang kính sáng bóng trùng trùng những kệ sách rồi lại nhìn nhau. Họ lắc đầu, “Tôi không thấy gì. Tôi đâu thấy gì...”. “Tất cả mọi người ở đây nào thấy gì! Bộ mọi người đui chắc? Mày làm sao vậy chứ?”. “Không. Mọi người bị gì vậy chứ? Chữ bay từng đàn. Đó, nó chao lượn qua cánh cửa. Nó bay tràn ngập không gian. Kìa!”

Lần đó, Linh vào nhà thương điên theo nguyện vọng của chính nó. “Chắc tao bị tâm thần. Tại sao tao lại thấy sự vật thế giới khác với mọi người nhỉ? Vậy là tao không bình thường rồi. Hoặc giả mọi người đều trở nên bất thường giống nhau. Dù sao, nhà thương điên cũng chỉ dành cho những kẻ cá biệt, không thuộc về đám đông, không chắc rằng hắn ta có vấn đề. Mà sao tao lại biết là tao đang không bình thường? Khi đặt câu hỏi ấy có nghĩa là tao đã xác định về sự trục trặc của mình. Một suy tư triết học đó à?” Tôi bưng đầu, bịt tai: “Thôi, mày đừng lý luận kiểu đó nữa. Tao nổ não bây giờ. Vào đó, cố tụ tập một thời gian rồi trở về lấy vợ cho nó xong. Chắc mày bị rối loạn thần kinh. Mày bỏ bớt sách vở đi được không Linh?”

Linh gật đầu và bước chầm chậm vào trong khuôn viên xanh, nơi có nhiều người mặc pijama trắng đi lại lừ đừ như những bóng ma. Rồi dường như những câu hỏi luẩn quẩn vẫn còn vòng vo trong đầu của nó, nó quay lại cười: “Mày vẫn không tin là có chữ bay hả Tự? Chữ bay thật đó. Chính tao thấy. Tao không nói dối đâu.”

Tôi nhìn nụ cười lạc thần của nó, rồi đáp: “Không. Tao không tin. Chào mày!”

Linh mặc một bộ pijama và đi lại cùng với những cái bóng trong khuôn viên xanh có mấy bờ cỏ và một số ghế đá cũ. Mày cứ về trước đi. Tao ở vài hôm tĩnh lặng rồi quay về coi mọi thử có khác hay không. Tôi hỏi với theo: “Mày liệu có bỏ được sách không? Nếu chịu không nổi thì cứ điện cho tao. Còn mấy cuốn triết bữa hôm tao mượn của mày, Hình như là Martin Heklegger?”. “Không. Tao sẽ bỏ được sách - nó dứt khoát, sự dứt khoát hiếm thấy với sách “đừng nói chuyện sách với tao. Thật hãi hùng”. Tôi nghĩ: “Nó dứt khoát với sách như thế thì cũng yên tâm rồi! Thật đáng thương!”

Tòi thấy nó bước hẫng chân qua một lối đi trống trái. Rồi từ cái ghế đá thứ ba bên vạt cỏ có vài chậu kiểng, một đám đông vài ba người mặc pijama trắng tụ tập chỉ tay lên trời như thể có kẻ trong số họ đang rao giảng về một điều gì đó cao siêu nào đó đang hiện hữu trên những vầng mây - có thể là một thứ tôn giáo mới mà cả nhóm đều nhận thức, xác tín, hướng lên, rồi tất thảy cùng chỉ tay theo. Tôi thấy Lính tẩn ngần, lướt qua vạt cỏ. Đến gần họ. Rồi vài ba con người trong nhóm ấy cũng bay theo nó.

Trong khuôn viên bệnh viện tâm thần. Những bộ pijama trắng đi không chạm đất. Họ bay. Lạ thay. Trong khi bay, họ sẽ cùng chỉ ngón tay trỏ vào bất cứ đâu họ muốn.

Ai tin thì tin.

2.

Năm đó, chúng tôi mười tám tuổi.

Tôi được đẻ ra trước nó tám tháng.

Ba tôi và mẹ nó xưa là đồng nghiệp làm chung ở thư viện huyện. đâu ngày trước hai người cũng có quen nhau, lúc định lấy nhau thì ba tôi lỡ làm ột độc giả nữ xinh đẹp có bầu. Độc giả nữ xinh đẹp ấy chính là mẹ tôi sau này. Buồn tình, sau khi chia tay ba tôi ít lâu, cô thủ thư nhu mì, có đời sống âm thầm buồn tủi đã đi đến hành vi quan hệ tình dục trong công sở (cụ thể là dưới giá sách triết học chính trị, ở chính vị trí mà cô và người tình cũ thường cuồng nhiệt trong những giờ vắng độc giả) với một ông thanh tra văn hóa. Có lẽ cô vẫn chọn tư thế đứng khi đồng ý thực hiện hành vi tế nhị đó, dưới ánh sáng tự nhiên của buổi chiều mùa đông hiu hắt xuyên qua những lá chắn mỏng tanh của cái cửa sổ đầy mạng nhện. Và cũng phải nói rằng, về mặt tâm lý tình dục thì cô thủ thư dịu dàng chính là kẻ động tình, quyến rũ trước. Còn gã thanh tra văn hóa chỉ là một kẻ đáp ứng trong bị động, một nô lệ hiền lành trong vụ bê bối này. Ba tôi nói, cô ấy có mùi chồn hương ở dưới nách. Và trong một số bối cảnh, cái mùi ấy có thể khiến cho những thằng đàn ông chung thủy nhất với vợ cũng phải trật quần phạm tội. Mà cũng chẳng phạm tội gì. Đàn ông đàn bà và bối cảnh ái ân luôn là một chuyện tự nhiên, khó cắt nghĩa ở phạm trù đạo đức học.

Hành vi bùng phát ẩn ức ấy đã bị ba tôi bắt quả tang. Sau khi làm một tờ đơn kiểm điểm dài ba trang tường thuật lại vụ việc gởi cho giám đốc thư viện (cũng là chính ba tôi) xem xét, thì cô thủ thư sắp bước qua tuổi ham muốn và ẩn ức ấy bước vào thời đoạn chẳng mấy huy hoàng: làm mẹ - có thai, sinh ra thằng Linh.

Nhưng không được ồng thanh tra kia cưới. Đơn giản là vì đàn ông chẳng ai bỏ qua cơ hội được sung sướng khi mọi thứ dâng sẵn ngập mặt. Cái gì cúng thì cúng, cái gì ăn thì ăn, đâu ra đó; đánh đổi thực tế thì không dễ dàng chút nào. Hắn, kẻ bị động truyền giống trong vụ này đã có vợ hiền con ngoan. Hắn thề rằng, nếu vụ việc vỡ lở thì không phải chỉ hắn mất chức mà cả cuộc đời cô thủ thư cũng chẳng ra cơm cháo gì. Thế nên, sự việc luôn dừng lại ở hướng xử lý nội bộ. Dĩ nhiên là với sự mã thượng của một giám đốc, ba tôi sẽ tha thứ và coi như đây là cái cách mà ông lấy lại hình ảnh với người tình mình từng bỏ bê và phản trắc trắng trợn trong quá khứ.

Chuyện dài dỏng, éo le là thế. Nhưng nó được kể tóm tắt khoảng bốn câu. Sau ròng rã mười tám năm trời, vụ việc được tóm tắt trong bốn câu không mang một màu sắc hay gợi lên cảm giác tréo ngoe nào:

“Con với nó hãy xem nhau như anh em. Vì ba từng yêu cô ấy. Mẹ từng cướp ba từ hốc nách có mùi chồn hương của cô ấy. Và ba từng giằng cô ấy ra khỏi tay thằng cha thanh tra văn hóa phì nộn kia...”

Chỉ có thế. Thật bình thản. Từ khi li dị với mẹ, ba tôi vẫn thường sang nhà thằng Linh uống nước trà. Khi ấy tôi đang ngồi ngoài vườn nói chuyện triết học. Nó thích Jiddu Krishnamurti. Tôi thích Edgar Morin. Nó thích chiêm nghiệm và khám phá sự tĩnh lặng của nội tâm. Tôi lại thích những vấn đề thuộc về tầm nhìn thế giới, một thứ triết học phức hợp liên ngành đầy mới mẻ. Khi chúng tôi đang nói về việc xây dựng một mặt đất con người sống chung bằng tình yêu và sự tha thứ, tôn trọng những khác biệt văn hóa và nhất là biết chăm chút cho sự giàu có nội tâm của mình thì bất giác thằng Linh nói: “Mày hãy nhìn lên chùm phong linh trên nóc nhà kìa. Ông già mày và bà già tao đã làm cho chúng giãy giụa khủng khiếp bên trong! Hãy nghe, họ đang làm trò mèo với nhau. Tại sao lại như thế nhỉ? Tại sao sự ham muốn lại bùng phát ở bối cảnh này nhỉ?”. Mắt nó hoang mang. Tôi trấn an nó: “Có thể là do sức đẩy của cái... siêu tôi. Mà này, nói một cách không cần tiến triết học thì, rất có thể tình hình này mày với tao là anh em!”. “Điều đó không là quan trọng. Tao lấy làm lạ là ở tuổi đó, họ còn sung sức và rất tập trung cho những mục tiêu rất cụ thể. Còn tao với mày chỉ biết đọc sách và ngẫm ngợi, chả có mục tiêu đéo gì trong cuộc đời. Mày nghe xem, họ đang trút bỏ phạm trù nội dung của ý thức, trút bỏ cái tôi để yêu trong tánh không. Họ đang thiền một cách vô úy theo lý thuyết của Kris...” Thằng Linh nói, mắt vẫn nhìn lên chùm phong linh đang kêu ling đing, ling đing, bí mật. Tôi thấy nóng ở trong quần. Tôi nghĩ Edgar Morin có lý khi cho rằng, với cả con người đập phá siêu hình thì vấn đề hang động (dĩ nhiên, hang động ở đây nên hiểu trong viễn tượng Platon) vẫn còn dó.

Tôi và thằng Lĩnh đánh trần, nằm ôm nhau ngủ dưới gốc cây trứng cá. Thi thoảng, bàn tay những ngón lùn của hắn vuốt trên da lưng nhẫy mồ hôi của tôi. Tôi vẫn khéo lo gỡ bàn tay của nó bỏ xuống chim của mình. Và nó cứ để yên ở đó. Chúng tôi chẳng biết làm gì với sự xao xuyến và chút thèm muốn len đi trong cơ thể. Cổ họng tôi nóng bỏng, lắng tai nghe buổi chiều trôi qua như một giấc mơ. Một giấc mơ chung của hai đứa con trai mười tám tuổi không nghề ngỗng sự nghiệp gì ở một thị trấn được bao bọc bởi bốn bề là núi. Thì lạ gì những giấc mơ không hình hài. Chúng để lại trong trí nhớ những cảm giác mơ hồ hiu hắt khó định danh.

Chúng tôi đã gần gũi với nhau như có một sự định đoạt nào đó. Trong giai đoạn mà thực tế tình cảm giữa ba tôi và mẹ nó đang diễn ra rất phức tạp.

Mẹ tôi vài lần trở về nhà và thấy trên tường treo một bức ảnh thời con gái của cô thủ thư xinh đẹp, bà đã lẳng lặng rót nước lạnh uống mấy ngụm, xong tự tạt chỗ nước còn lại trong ly vào giữa mặt mình. Và tôi đồ rằng trong đám nước bám đầy da mặt bự phấn son của bà, đã không có giọt nước mắt nào hòa lẫn. Tất cả đã muộn rồi. Mẹ tôi đã đâm đơn ly dị trước và tôi đau đớn biết chừng nào khi nghĩ rằng, bà không còn chung thủy với cha con tôi nữa.

Nhưng phạm trù chung thủy thật mơ hồ. Đó là điều mà hầu hết các học giả đều chấp nhận đời sống khổ hạnh, có thể phung phí trong trải nghiệm tình dục nhưng keo kiệt trong việc đi đến hôn nhân. Họ thật sáng suốt khi chọn lựa chung thủy với chữ nghĩa học thuật chứ không chọn chung thủy với người khác giới, cụ thể là đàn bà. Ba tôi không phải là một người sáng suốt. Mẹ tôi đã có một mục tiêu thực dụng nào đó. Đồng lương giám đốc thư viện mười chín năm nay của ba tôi vẫn thế. Luôn ở mức rón rén với thời giá dù nền kinh tế đang lạm phát hay dễ thở, đóng cửa kín bưng hay mở cửa toanh hoanh tới cỡ nào. Ba tôi vẫn co người về phía trước, đạp xe từ nhà vượt mấy con dốc đến công sở. Mười chín năm với thứ nhịp chậm đều, nhịp chuẩn tempo giusto trên khuông nhạc bát nháo thanh âm những động cơ, những phương tiện di chuyển đã lên đời bóng loáng. Mặc. Dường như ông không thèm nghe, không thèm nói, không thèm thấy xung quanh. Con đường từ nhà tôi đến thư viện ngày trước ếch nhái kêu oăng oẳng nay đã phong tỏa bởi những tòa cao tầng, phố mới, trụ sở tập đoàn. Ông giám đốc thư viện vẫn chẳng hề hấn bận tâm. Trong khi đó, những dãy xanh dãy đỏ trên thị trường chứng khoán đã biến mẹ tôi thành một người lao vào cuộc sống ảo. Nơi vận mệnh, túi tiền của chính mình không được quyết định bởi mình mà bởi những nhà chính trị, thương gia, những tay tư bản bên kia bán cầu. Mẹ tôi nhìn cái cảnh các sàn chứng khoán phố Wall bên Mỹ người ta gào thét ôm nhau hay vò đầu bứt tai trên bàn tin tài chính thời sự với một trái tim phập phồng đầy cảm hứng. Còn ba tôi thì cười khẩy vô cảm: “Sao thiên hạ điên quá? Rồi họ sẽ chết sặc vì màu cua những con số sao?”

Ba và mẹ tôi đã không gặp nhau trên một hệ thời gian.

Suốt mười tám năm trời, ba tôi nuôi bảy con vẹt. Và bảy con vẹt rốt cục đều giống nhau ở một điểm: chúng để lại một tiếng kêu thất thanh: “An! An...” - tên của mẹ thằng Linh trước khi bị vặt lông bởi bàn tay móng nhọn Hoạn Thư của mẹ tôi. Nghĩa là khi chúng đã biết há những chiếc mỏ đỏ kêu gào tên người đàn bà ấy, thì mẹ tôi trở thành kẻ phản Phật sát sinh. Tôi và ba đã bảy lần nâng niu xác chim ngồi nhìn nhau khóc nhưng rồi đâu lại vào đó. Và sau cái chết của con vẹt thứ bảy thì ba nói với tôi: “Không nhất thiết phải nuôi chim. Tiếng nói giấu trong nội tâm là tiếng nói chẳng bao giờ bị giết chết được. Nó vượt lên trẽn sự dã man của sức mạnh cơ bắp và hận thù!”. Ba tôi trầm ngâm, nhắm mắt, hít một hơi thở dài. Khuôn mặt tĩnh như một đạo sư vừa truyền trao bí kíp gì đó cho kẻ đồ đệ ngu muội nhưng được cái nhiệt tình. Và tôi hiểu rằng, trong trái tim ba tôi vẫn còn những tiếng kêu tên “An! An…’’ của con vẹt thứ bảy.

Sau mỗi con vẹt bị giết, tôi vẫn phải giải thích với mẹ rằng, loài chim vô tri, chẳng biết hận thù nơi người, cũng chẳng biết sự ghen tuông của chúng ta. Sao mẹ không nghĩ rằng đang kêu lên “Ăn! Ăn…”. Sao mẹ lại giết nó? Mẹ tôi xù lên như một con gấu rừng già nhiệt đới: “Cha con nhà mày coi tao chẳng ra gì. Chuyện kệch cỡm lố bịch trước mắt như thế mà mày còn bênh ổng. Mày có thấy mẹ khổ không Tự? Mười mấy năm nay, ông cứ sống trên mây. Ngày thì ở thư viện với bà An. Tối về lại dạy con chim gọi tên người ta như vầy... Con đờn bà nào chịu được! Tao biết cả vị trí dưới cái kệ sách nào họ chùng lén vụng trộm với nhau nữa là. Mày cứ lớn lên đi rồi hiểu nỗi lòng của mẹ. À, mà thôi, mày cũng là đàn ông con ơi. Đàn ông bọn mày đều chẳng bao giờ chịu hiểu một cái gì ngoài cái thói hở đâu rậm rật đó...”

Khi ấy, bàn tin chứng khoán trên tivi đã kéo mẹ tôi ra khỏi xúc cảm lằng nhằng bi đát ấy bằng một mẩu tin đầy âu lo: - Phố Wall kết thúc phiên giao dịch hôm qua chẳng những không tăng mà còn giảm mạnh, chỉ số Dow Jones rớt từ 157,47 điểm xuống còn 10.325,38 điểm, tổng thống Bush đang kêu gọi nỗ lực quốc hội giải cứu tài chính Mỹ...

Tôi vẫn đứng tựa cột khóc. Tôi bị xúc phạm. Nhưng trong tôi dấy lên một lòng thương, một sự đồng cảm. Tôi thương những con chim chết đói thế nào, tôi thương mẹ tôi như thế ấy. Nhưng có gì đó làm tôi không thể gần bà.

Đó chỉ là những cung bậc buồn của một bản giao hưởng được chơi bởi quá nhiều thứ nhạc cụ, trên mức cần thiết, để chỉ nói một trạng thái tâm hồn quả sức giản đơn. Nói đúng hơn, thực tế cũng không đến nỗi nào. Tôi vẫn nhìn mẹ với đôi mắt đầy ngưỡng mộ, một người phụ nữ nhanh nhạy, luôn vội vàng và không ngừng nỗ lực đem lại cho gia đình sự sung túc. Tôi hay suy nghĩ về cái công việc thầm lặng nhưng đầy lý tưởng của ba suốt hăm mấy năm trời luẩn quẩn với cái phòng đọc đầy những sự cố và ám ảnh quá khứ. Mớ sách cũ ở đó cũng được thay thế bằng một mớ sách cũ khác. Nó cứ chất đống lên trong hốc tối ẩm thấp từ những chuyến bổ sung, rót về ngân sách rỉ rả hàng năm. Ngày càng ít người lui tới. Cái phòng đọc ngày xưa hoành tráng trong mắt tôi nay đã thu lu bé nhỏ và buồn tủi trong hốc xó của một khu phố đang xây đựng rộn ràng, đi đâu cũng thấy vôi vữa, công trình và biệt thự của quan chức, ông nọ bà kia đua nhau mọc lên.

Thời buổi khấm khá, người ta bỏ tiền triệu mua sách bìa cứng về nhà chưng, làm cho nội thất toát ra vẻ tri thức, chẳng ai bỏ thời gian vào ngồi trong cái thư viện xập xệ, mốc thếch, nơi chỉ một giám đốc tóc bạc ươn lười và một thu thư hồi xuân ngồi nhìn ánh sáng xuyên qua những lá thép cửa sổ như một pho tượng buồn sót lại của thời gian.

• Khi ba mẹ chia tay nhau, tôi mới thấy rằng, điều đó tốt cho cả hai. Vì như đã nói, họ luôn trật hệ thời gian. Trong cái thế giới này, có lẽ họ chưa từng gặp nhau mặc dù thể xác bên nhau, ăn, ngủ, làm tình, sinh con với nhau. Và tôi chỉ là một viên sỏi rớt ra từ cái kẽ nứt vô tình nào đó trong muôn vàn va chạm mông lung này. Tôi rớt ra một cách hồn nhiên và chưa từng đặt dấu hỏi cho sự có mặt lạnh lùng, lạc lõng của mình. Cho đến khi gặp thằng Linh, tôi mới thấy rằng, hóa ra việc đọc sách cũng làm ình có anh em, có tình thân, có bằng hữu, giấc mơ và cái gì đó mơ hồ tựa khoái cảm. Nó đã không còn là những chuyến đi cô đơn thăm thẳm chẳng về đâu. Nó không còn là một sự mê đắm mụ mị trong hốc tối của chính mình.

Thằng Linh nói rằng, cho tới khi tao vào trong bệnh viện tâm thần, vẫn có nhiều người đàm đạo về sách vở. Tôi không tin. Nó nói, dân triết trong đó nhiều lắm; dân triết hiện diện khắp nơi. Rằng, thực chất thì cuộc đời này mới điên cuồng, còn những người trong đó rất sáng sủa và minh triết. Ấy là nó đã có kinh nghiệm vào đó thăm vài ông bạn già một vài lần. Nó làm cho tôi tin là thế. Tôi ngưỡng mộ cái thế giới trong lành ở sau bức tường đó. Cũng có thể đó mới chính là thiên đường cho niềm say mê này.

Không như ba tôi, việc đọc của ông diễn ra một cách kiên trì, lặng lẽ và chỉ dể quyết định ký hay không ký vào một tờ đơn dài ngoằng ngoằng danh sách những tên sách cũ mèm lạc thời, ví dụ như: 10 bí quyết nuôi heo sớm xuất chuồng, Phân bón và những vấn đề cần biết, Cẩm nang tuyên truyền kế hoạch hóa gia đình ở cơ sở hay một cuốn mà ba tôi rất lấy làm tâm đắc đó là Hỏi và đáp về sinh lý thời kỳ tiền mãn kinh, Chuyện ấy, Vợ chồng nên biết...Tôi đã đi qua đi lại trước mớ sách của ba và xác nhận lại rằng, công việc ông đang làm cũng là một sự chấp nhận theo đuổi dam mê. Tôi nói:

- Con không thấy người ta đến đọc nhiều như trước!

Ba nói:

Nhưng nhiệm vụ nâng cao dân trí không được bỏ lỡ. Chỉ cần mỗi tháng có ba người đến đọc sách nuôi heo thì có nghĩa là chúng ta đã tăng cường nhận thức cho ít nhất ba gia đình.

Đọc sách ở thư viện của ba thì chắc người ta chưa làm được gì đã thấy mất một khoảng thời gian phi lý... Cái kho sách ngày càng cũ kỹ, đến nuôi heo giờ người ta cũng đâu còn dùng cám đâu ba ơi.

Ba tôi không tự ái, ông đến gần, ngồi xuống trước mặt và nhìn thẳng vào mắt tôi:

Con nghĩ vậy sao? Ba cũng từng nghĩ vậy đó con. Nhưng cái thư viện này mà không còn mấy ông hưu trí đến, nó đóng cửa, thì cha con mình húp cháo. Xã hội tă thêm hai hộ nghèo...

Tôi hiểu hình ảnh cô An và thằng Linh luôn đứng sau những dấu ba chấm lửng lờ ấy. Họ đã tồn tại trong những khoảng lặng của đời sống gia đình tôi mười tám năm nay. Họ sẽ vẫn đứng ở đó, nhìn chúng tôi. Trong lúc đó, mỗi người trong gia đình tôi đang nhìn về một hướng.

3.

Dù sao thì chuyện cũng đã qua. Mẹ tôi cuốn gói đi với một ông chủ sàn chứng khoán. Có lẽ họ đã tìm được một hệ thời gian nào đó chung. Ba tôi cũng có buồn vài ngày. Ông mở cửa tủ lạnh và ngồi đó hóng mát, huýt sáo vu vơ, không thuộc một cung bậc, tiết tấu hay giúp mường tượng đến bản nhạc nào nhất định, ông ngồi đánh trần, xo ro và thi thoảng bốc một ít nho tươi trong đó cho vào miệng nhai rột roạt. Nhai nho chua mà bình thản như cách người ta nhẩn nha một cái bánh ngọt. Còn tôi ngồi bên bàn học, không sao tập trung được. Tôi nghĩ về mười tám năm dài chúng tôi đã sống như ba người hạn với ba tính cách hoàn toàn khác biệt trong căn nhà này. Tôi không hiểu điều gì đã gắn bó người ta trong cuộc đời này, khi mà sự độc lập đến nghiệt ngã đã diễn ra cả trong tình máu mủ, hôn nhân. Tôi nhớ đến những phút ân cần chăm lo hiếm hoi của mẹ làm cho tôi cảm giác hạnh phúc là cái người ta có thể dễ dàng có được. Tôi nhớ đến lời dặn dò duy nhất mà mẹ tôi dành cho đứa con trai có thiên hướng giống cha rằng, con hãy sống và hiểu mẹ. Và tôi cũng nhận ra sự tuyệt vọng của bà khi cái ý nghĩ đàn bà vẫn mách bảo bà rằng, đứa con trai của bà cũng chỉ là một thằng đàn ông đễnh đoảng, sống trên mây, thiếu thực tế như chính người chồng sống như hư ảo của bà.

Tôi hiểu mẹ. Khi trở lại và tự tạt nước đá vào mặt mình. Tôi ôm chầm lấy bà mà khóc. Tôi cảm nhận sợi dây nối giữa tôi và mẹ là có thật. Thứ mà bấy lâu, với sách vở, có khi tôi trở nên lý tính và dám ra lạnh lẽo. Sợi dây ấy đang bị rã đi bởi thời gian, xa cách và những ý nghĩ đầy thành kiến.

Rồi bà lại rời xa ngôi nhà. Bà nói, mẹ đã sai. Mẹ giết nhầm bảy con chim vẹt. Lẽ ra mẹ đã không nên ghen tuông như vậy. Chúng đói. Mẹ vừa hiểu ra chúng đói và đòi ăn.

Ba tôi trở về. Tôi bảo mẹ có đến. Ông hỏi lại, vậy à? Trông mẹ con thế nào? Tốt. Mẹ chỉ hơi buồn. Mẹ đã nhận ra bảy con vẹt ấy bị giết oan. Mẹ đã chế aspirin vào nước uống của chúng. Mẹ vẫn nằm mơ thấy chúng bay về bên cửa sổ hàng đêm, đậu theo hàng ngang và đồng thanh kêu “Ăn... Ăn...”. Tôi nói giọng hơi lả đi vì xúc động. Không sao. Mẹ không nên sống trong mặc cảm tội lỗi như vậy. Điều gì cũng sẽ qua.

Ba tôi móc áo lên tường và nằm khùm trên phản. Một dáng vẻ teo thắt khổ hạnh, Một cơ thể sẵn sàng cho sự bốc hơi. “Không oan đâu con. Chúng là những con vật gọi được ý nghĩ cua ba. Chúng là những con chim biết gọi tên người. Ba muốn mẹ con không phải dằn vặt về chuyện ấy nữa. Bà nên thanh thản ra đi.”

Ngoài hiên ngập một màu trăng. Tháng mười. Những đợt gió thổi hiu hiu. Tôi vặn nhỏ đèn. Và mắt cứ nhìn ra của sổ chia bốn ô khung ngay ngắn.

- Ba có tin tức gì của thằng Linh không?

- Nghe nói nó xin ở lại trong đó. Cô An rất khổ sở. Bác sĩ bảo nó vẫn đọc sách và bây giờ còn cả thói quen đưa đầu vào dưới chụp đèn bàn, nhìn hàng giờ vào sợi dây tóc cháy sáng của bóng đèn và nói lảm nhám.

- Vậy là sao?

- Nó tìm được mấy ông bạn mê sách triết. Nó đã thi đậu các khóa cơ bán để xuất viện. Nó hoàn toàn bình thường. Nhưng nó không thích trở lại ngoài đòi. Có lẽ cái trò ngắm bóng đèn nói lảm nhảm chỉ là màn kịch mà nó bày ra để được ở lại trong ấy.

-Nó còn thấy chữ bay không?

- Ba không biết. Hôm nào con mua ít trái cây vào thăm, hỏi nó xem.

- Con hỏi thiệt. Có bao giờ ba nghĩ rằng cô An cũng là người lạ lùng không?

- Lạ lùng thế nào? Ba thấy cô ấy mạnh mẽ. Dám sống cho tình yêu và công việc, Hai mươi nám nay cô ấy vẫn ngồi ở góc đó. Phải yêu nghề lắm, phải chăm lo cho đời sống dân trí... văn hóa đọc...

- Thôi. Con không tin. Văn hóa đọc chỉ là những ngôn từ sáo rỗng. Ba có thấy cái thư viện một giám đốc một thủ thư của ba trở thành chỗ khép kín nhất của thành phố này không? Nếu thằng Linh khỏi bệnh, tụi con vô đại học, ba với cô An biết lấy gì lo...

…

- Ba! Ba có nghe không?

Ba tôi nằm lặng như hồn đã thoát xác bay đến một cõi trời nào.

Đêm bên ngoài vẫn ngập trăng. Và gió quất vi vút. Thoảng mùi một con mưa nào đó, xa lắm trở mình nằm úp mặt. Chiếc phản phẳng lì đã nhiều đêm làm tôi đau lưng ê ẩm.

Nửa đêm.

Tôi vẫn nằm nhìn bốn cái ô vuông đầy trăng trên cửa sổ. Ba vẫn ngũ say. Và thi thoáng trở mình, nói ấm ớ “An, sách đổ! Sách đổ!”

4.

Linh nói:

Mày thấy không, mẹ tao ngày càng trẻ. Trong mắt tao, hình ảnh lặng lẽ cam chịu và trong sáng của bà như một đức tính làm cho tao cảm phục đã không còn. Bà ấy đang sống cho sự ham muốn và dục vọng. Bằng mọi giá. Bất chấp tất cả. Điều gì đang xảy ra bên trong một bóng đèn đang cháy? Nó có đang chết dần như chúng ta? Cái chết đến từng ngày?

Tôi nói:

Tại sao mày không trở về. Rốt cuộc thì câu chuyện chữ bay là có thật hay không? Mày đã đánh lừa được tất cả mọi người. Mày giỏi lắm Linh à. Nhưng mày hãy nhớ, tương lai của mày không phải là ở nhà thương tâm thần với mấy ông bạn ngộ triết. Mày phải trở về ngay. Tao và mày đã lớn lên trong kho sách vô nghĩa ấy quá lâu. Cái kho sách tối tăm và cũ kỹ, nơi đầy mạng nhện và những cuộc vụng trộm mãi mãi là bí mật của người lớn kia, lại chính là nơi tao và mày được sinh ra. Mày hiểu không? Cái chốn hiu hắt mù mờ ban ngày như ban đêm ấy đã nhiễm vào cuộc đời của tao và mày, mày phải trở về mau. Phải bước ra bên ngoài mau.

Mẹ tôi nói:

Hãy vặn tủ đá ở độ lạnh vừa phải kẻo mọi thức ăn đều có thể đông cứng. Một khi bị đông cứng thì tất cả các cấu trúc phân tử thực phẩm trong đó đã thay đổi. Vừa mất công rã đông vừa ăn không ngon. Và đừng để ba con ngồi trước tủ đá mở toang. Không tốt cho cái tủ. Rất tốn điện. Và có khả năng ổng sẽ đông cứng như mớ thức ăn bên trong đó. Lúc đó linh hồn ổng không kịp về nhận lại xác phàm.

Ba tôi nói:

Người ta vẫn cố thể đọc sách dạy nuôi lợn làm sao au chóng xuất chuồng với năng suất cao. Mục tiêu nâng cao... À, không! Con biết không. Khi con làm đàn ông, con sẽ hiển điều gì mới là quan trọng trong đời. Và cả những điều không quan trọng có khả năng trở thành quan trọng. Con sẽ hiểu. Nó không quá khó.

Mùi chồn hương ở người đấy đã mất đi. Nhường chỗ cho những kinh nghiệm và sự bùng nổ đường nét xảy ra vô tội vạ. Đàn bà là cả một điều bí ẩn. Ba luôn tự hỏi, vì sao lại như thế?

Cô An nói:

Mãi mãi, tôi là người đàn bà lặng im.

Và hình dung về tôi trong cái thư viện này, vẫn là hình bóng lặng lờ trôi giữa những giá sách ngăn nắp cũ kỹ. Tôi thích màu của thứ ánh sáng tháng mười lọt qua hai thanh lá chắn của khung cửa sổ ở dãy sách cuối cùng. Ở đó có nhiều cuốn triết học bán lớn bìa cúng. Những cuốn sách rơi xuống có thể làm nứt nền nhà. Tôi thích tư thế đứng. Và ánh sáng buổi chiều tháng mười lọt qua những lá sắt. Tư thế đứng luôn đem lại khoái cảm và sự vội vàng đến nhức nhối. Đàn ông là một sinh vật kiếm tìm và luôn biết cách đốt cháy những con đường. Vì sao lại như thế?

5.

Và cuối cùng, lại là Linh:

Tôi thấy nó bay qua hành lang những người vận pijama trắng. Nhiều người bay theo. Và họ chao lượn như thế trong không gian tuyệt vời trong suốt. Họ là một thiểu số thấy được những điều mà mọi người mắt thường không thấy.

Chữ bay. Đó là điều có thật. Chữ bay đầy không gian. Đến là khó thở. Ai tin thì tin. Không cũng chẳng sao.